بسم االله الرحمن الرحیم

مشرکان مکه برای پسر اهمیت بالایی قائل بودند چون مال آور بود و اگر کسی پسر داشت آن را مایه ی مباهات قرار می داد .

در سوره ی فجر آمده است :

فأما الانسان اذا مبتلاه ربه اکرمه و نعمه فیقول ربی اکرمن (15) و اما اذ مبتلاه فقدر علیه رزقه فیقول ربی اهانن (16) کلا بل لا تکرمون الیتیم (17) و لا تحاضون علی طعام المسکین (18)

وقتی که خداوند او را امتحان می کند و اورا گرامی می دارد و نعمتی به او می دهد می گوید پروردگار مرا گرامی داشته و وقتی روزی او تنگ می شود می گوید پروردگار به من بدی کرده است ( در مورد مشرکان مکه )

بیشتر شاهد مثال ها در آیات 15 و 16 است

وقتی خداوند به مشرکان مالی می داد می گفتند خداوند آنها را گرامی داشته و وقتی روزی را بر آنها تنگ می کرد می گفتند که خداوند بر آنها بدی کرده است

چنانچه در آیه ی فجر آمده است تلقی مشرکان این بود که هر که ر اخداوند ثروتی داده باشد او را دوست دارد و هر که ر ابه فقر مبتلا کرده باشد از او خشمناک است به همین جهت تصور می کردند پیامبر (ص) که به فقر گرفتار آمده است از خشمناکی خداوند بر اوست ولذا در سوره ی ضحی آمده است :

ماودعک ربک و ما قلی (3) و للاخره خیرا لک من الاولی (4) ولسوف یعطیک ربک فترضی (5)

پروردگارت بر تو خشم نگرفته و با تو وداع نکرده است آخرت برای تو از دنیا بهتر است .

آیات این سوره نشان می دهد که به پیامبر به همراه رسالت دیگر چندان از ثروت خدیجه چیزی در دست نداشت به این ترتیب راز استغنای ابوجهل روشن می گردد او خود را ثروتمند و پیامبر را فقیر می دانست .به همین جهت برپیامبر غرور و فخر می ورزید . علاوه بر این او خویشاوندی نزدیکی با ولید بن مغیره رئیس مکیان داشت . ولید از موقعیت سیاسی نیز برخوردار بود و در واقع رئیس مکیان به شمار می رفت .

رجعی

به نظر می رسد آیه ی" ان الی ربک رجعی" تهدیدی برای ابوجهل است و هم تسلی برای پیامبر (ص)  نظیر این آیه : فاصبر ان وعد الله حق فاما نرینک بعض الذی نعدهم او نتوفینک فالینا یرجعون

( ای پیامبر شکیبایی کن وعده ی خدا حق است این جمع شکست می خورند ما نشان می دهیم مثل جنگ بدر یا نه به چشم خودت می بینی فوت می کنی و بعد از فوت تو به سوی ما بر می گردندو ما آنها را عذاب می دهیم )

معانی ضمنی رجوع به رب :

1.    مردن

2.    زنده شدن مجدد

3.    سوال از اعمال

4.    مجازات ( قیامت )

5.    تنذیر کفار و تبشیر مومنان در دنیا

شواهد معانی ضمنی رجوع به رب :

1.    کل نفس ذائقه الموت ثم الینا ترجعون ( عنکبوت -57)

2.    متاع فی الدنیا ثم الینا مرجعهم ثم تذیقنهم العذاب الشدید بما کانوا یکفرون ( یونس – 70)

3.    و اتقوا یوما ترجعون فیه الی الله ثم توفی کل نفس ما کسبت و هم لایظلمون ( بقره – 281)

مراد از رجوع به سوی رب حضور انسان در عالم آخرت در برابر خداست چنانچه در سوره ی فجر آمده است : و جاء ربک و الملک صفا صفا (12) و جیئ یومئذ بجهنم یومئذ یتذکر الانسان و انی له الذکری (13) یقول یا لیتنی قدمت لحیاتی (14).... با ایتها النفس المطمئنه(27) ارجعی الی ربک راضیه مرضیه (28)

معنای حقیقی ارجعی این است که ما به آن دنیا برویم یعنی بمیریم و زنده شویم .

معنای اولیه و حقیقی "رجعی"

بی تردید رجوع معنای متفاوتی دارد و آن عبارت است از رفتن چنانچه در این آیات به کار رفته است :

فلما رجعوالی ابیهم (یوسف -63)

درباره ی برادران حضرت یوسف که رفته بودند به مصر و وقتی برادران یوسف به سوی پدر شا ن برگشتند .

و لما رجع موسی الی قومه ( اعراف – 150)

حضرت موسی طبق میعاد ووعده ای که خدا قرار داده بود به سوی طوررفته ووقتی برگشت به جانب قومش درباره ی این که چرا برای مرگ کلمه ی رجوع به کاررفته احتمالات گوناگونی قابل طرح است مهم ترین احتمال این است که آن ناظر به خلقت اولیه انسان باشد که نزد خداوند فرشتگان بود بر و بر اثر گناه و خوردن میوه ی درخت ممنوعه از نزد خدا اخراج شد . چنانچه در این آیات منعکس شده است :

فازلهما الشیطان عنها فاخرجهما مما کانا فیه و قلنااهبطوا بعضکم لبعض عدو لکم فی الارض مستقر و متاع الی حین (بقره – 36)

آدم و حوا را شیطان لغزاند آن دو را اخراج کرد از آنچه که در آن بودند و ما به این دو گفتیم فرود بیایید . بعضی از شما نسبت به یکدیگر دشمن می شوید شما یک مدتی در روی زمین قرار دارید و بعد از آن دوباره برمی گردید .

قال اهبطوابعضکم  لبعض عدو و لکم فی الارض مستقر و متاع الی حین (24) قال فیها تحیون و فیها تموتون و منها تخرجون (25) – اعراف

فرود بیاید از این باغ نسبت به همدیگر دشمن خواهید بود و در زمین مستقر می شوید و منافعی بدست می آورید می میرید و از اینجا به سوی پروردگار برمی گردید

ترادف رجوع و لقاء رب :

شواهدی از آیات نشان می دهد رجوع به سوی رب با تعابیر دیگری مثل لقاء رب مترادف است :

1.  قل ان الموت الذی تفرون منه فانه ملاقیکم ثم تردون الی عالم الغیب و الشهاده فان فینبئکم بما کنتم تعملون – جمعه -8

       بگو مرگی از آن فرار می کنید شما را ملاقات می کند سپس برمی گردید به     جانب آگاه پنهان (خدا) و شما را آگاه می کند از آنچه کردید

2.  و هو الذی یتوفاکم بالیل و یعلم ما جرحتم بالنهار ثم یبعثکم فیه لیقضی اجل مسمی ثم ینبئکم بما کنتم تعملون – انعام -60

خدا کسی است که می میراند شما را در شب و می بینید کارهایی که در روز انجام می دهد سپس بر می گرداند سما را در آن مدت تعیین شده تمام شود .

3. الذین یظنون انهم ملاقوا ربهم و انهم الیه راجعون ( بقره – 46 )